بواسیر یا هموروئید یکی از بیماری‌های شایع مقعدی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن روبه‌رو می‌شوند. اگرچه بواسیر معمولی اغلب با تغییر سبک زندگی و درمان‌های ساده بهبود پیدا می‌کند، اما نوعی از آن به نام بواسیر ترومبوزه می‌تواند به‌شدت دردناک و ناتوان‌کننده باشد. در این حالت، رگ‌های متورم اطراف مقعد دچار لخته خونی (ترومبوز) می‌شوند و علائمی مانند تورم ناگهانی، درد شدید و گاهی خونریزی بروز می‌کند.
شناخت این بیماری، علائم و روش‌های درمانی آن برای بیماران بسیار مهم است، چرا که در صورت بی‌توجهی، احتمال بروز عوارض جدی افزایش می‌یابد.
—————————————-
✅ اگر وقت ندارید بخوانید
- بواسیر ترومبوزه زمانی رخ می‌دهد که در رگ‌های اطراف مقعد لخته خون ایجاد شود.
- علائم اصلی: درد شدید ناگهانی، توده سفت در مقعد، خونریزی و تغییر رنگ پوست.
- درمان‌های خانگی: کمپرس سرد، حمام سیتز، رژیم پر فیبر.
- درمان پزشکی: تخلیه لخته یا لیزر درمانی بواسیر در ۷۲ ساعت اول بهترین نتیجه را دارد.
—————————————-
بواسیر چیست؟ (مروری کوتاه)
برای درک بهتر بواسیر ترومبوزه، ابتدا لازم است بدانیم بواسیر چیست.
بواسیر یا هموروئید در واقع تورم و اتساع وریدهای موجود در ناحیه مقعد و پایین راست‌روده است. این بیماری دو نوع اصلی دارد:
- بواسیر داخلی: در داخل راست‌روده تشکیل می‌شود و معمولاً بدون درد است اما می‌تواند باعث خونریزی شود.
- بواسیر خارجی: در اطراف دهانه مقعد ایجاد می‌شود و ممکن است با درد و ناراحتی همراه باشد.
زمانی که در بواسیر خارجی یک لخته خون تشکیل شود، به آن «بواسیر ترومبوزه» گفته می‌شود.
بواسیر ترومبوزه چیست؟
بواسیر ترومبوزه حالتی از بواسیر خارجی است که در آن خون درون رگ‌های ملتهب لخته می‌شود. این لخته باعث ایجاد توده‌ای سفت و دردناک در اطراف مقعد می‌شود. برخلاف بواسیر معمولی که علائم آن تدریجی است، بواسیر ترومبوزه اغلب به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود و درد شدیدی ایجاد می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی بواسیر ترومبوزه
- توده سفت و برآمده در اطراف مقعد
- شروع ناگهانی درد
- احتمال کبودی یا تغییر رنگ پوست اطراف زخم
- احساس فشار و ناراحتی شدید هنگام نشستن
علائم بواسیر ترومبوزه
علائم این بیماری معمولاً شدیدتر از بواسیر ساده است و بیماران اغلب نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند.
شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- درد شدید و ناگهانی در اطراف مقعد
- تورم یا برآمدگی سفت در نزدیکی مقعد
- خارش یا سوزش
- خونریزی مقعدی به‌ویژه هنگام اجابت مزاج
- تغییر رنگ پوست اطراف مقعد (بنفش یا آبی تیره در محل لخته)
این علائم به‌ویژه زمانی آزاردهنده هستند که فرد برای مدت طولانی بنشیند یا فعالیت بدنی شدید انجام دهد.
دلایل ایجاد بواسیر ترومبوزه
تشکیل لخته در رگ‌های بواسیری معمولاً به دلیل افزایش فشار در ناحیه لگن و مقعد رخ می‌دهد. عوامل متعددی می‌توانند در این فرآیند نقش داشته باشند:
- یبوست مزمن و زور زدن هنگام اجابت مزاج
- نشستن طولانی‌مدت (به‌ویژه روی توالت یا پشت میز کار)
- بارداری و زایمان طبیعی
- فعالیت‌های سنگین بدنی مانند بلند کردن اجسام سنگین
- چاقی و فشار مداوم بر عروق لگنی
- رژیم غذایی کم‌فیبر و مصرف کم آب
به همین دلیل، تغییر سبک زندگی یکی از بخش‌های مهم درمان و پیشگیری از بواسیر ترومبوزه محسوب می‌شود.
روش‌های تشخیص بواسیر ترومبوزه
تشخیص بواسیر ترومبوزه بیشتر بر اساس معاینه بالینی توسط پزشک انجام می‌شود.
مراحل تشخیص
- گرفتن شرح‌حال بیمار: بررسی علائم، شدت درد، سابقه یبوست یا بارداری.
- معاینه فیزیکی: پزشک توده سفت و دردناک را در اطراف مقعد لمس می‌کند.
- معاینه انگشتی یا آنوسکوپی: در برخی موارد برای رد کردن سایر بیماری‌های مقعدی (مثل شقاق یا تومورها) انجام می‌شود.
- تصویربرداری: به‌ندرت، در موارد پیچیده یا شک به بیماری دیگر.
نکته مهم: خودتشخیصی ممکن است خطرناک باشد، زیرا بیماری‌هایی مانند شقاق مقعدی، آبسه یا حتی سرطان مقعد هم می‌توانند علائم مشابه ایجاد کنند.
درمان‌های خانگی و مراقبتی
در بسیاری از بیماران، به‌ویژه اگر شدت علائم خفیف باشد، درمان‌های خانگی می‌تواند در کاهش درد و تورم مؤثر باشد. البته این درمان‌ها جایگزین مراجعه به پزشک نیستند و بیشتر جنبه‌ی حمایتی دارند.
روش‌های خانگی مؤثر
- کمپرس سرد: قرار دادن بسته یخ (با حوله) روی ناحیه مقعد برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه چند بار در روز باعث کاهش درد و تورم می‌شود.
- حمام سیتز (Sitz Bath): نشستن در آب گرم به مدت ۱۵ دقیقه، دو تا سه بار در روز، گردش خون را بهبود داده و درد را کاهش می‌دهد.
- داروهای ضد درد بدون نسخه: مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کنترل درد.
- پمادها و کرم‌های موضعی: کرم‌های ضد التهاب یا بی‌حس‌کننده می‌توانند به‌طور موقت علائم را تسکین دهند.
- رژیم غذایی پر فیبر و مصرف مایعات کافی: فیبر باعث نرم شدن مدفوع شده و اجابت مزاج بدون زور زدن را ممکن می‌سازد.
درمان‌های پزشکی و جراحی
اگر علائم شدید باشند یا با درمان‌های خانگی بهبود نیابند، پزشک ممکن است روش‌های تخصصی‌تری را برای درمان بواسیر توصیه کند.
روش‌های غیرجراحی بواسیر ترومبوزه
- تخلیه لخته (Thrombectomy): در صورت مراجعه زودهنگام (معمولاً طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول)، پزشک می‌تواند با ایجاد برش کوچک، لخته را خارج کند. این کار به سرعت درد را تسکین می‌دهد.
- لیزر درمانی: استفاده از لیزر برای برداشتن لخته یا کوچک کردن بافت بواسیری، روشی مدرن و کم‌عارضه است.
روش‌های جراحی بواسیر ترومبوزه
در موارد شدید یا عودکننده، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد:
- هموروئیدکتومی: برداشت کامل بافت بواسیری در صورت تورم مکرر یا بزرگ.
- هموروئیدکتومی با لیزر: روش کم‌تهاجمی‌تر که با درد و خونریزی کمتر همراه است.
عوارض بی‌توجهی به بواسیر ترومبوزه
نادیده گرفتن بواسیر ترومبوزه می‌تواند مشکلات زیر را به دنبال داشته باشد:
- درد مزمن و طولانی‌مدت
- عفونت در محل لخته
- خونریزی مکرر
- ایجاد فیستول یا آبسه مقعدی
- کاهش کیفیت زندگی به دلیل محدودیت در نشستن و فعالیت روزانه
پیشگیری از بواسیر ترومبوزه
با رعایت چند نکته ساده می‌توان از بروز بواسیر و به‌ویژه نوع ترومبوزه پیشگیری کرد:
- مصرف روزانه میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل (رژیم پر فیبر)
- نوشیدن آب کافی (۸ لیوان در روز)
- پرهیز از نشستن طولانی‌مدت روی توالت یا پشت میز
- فعالیت بدنی منظم برای بهبود گردش خون
- اجتناب از بلند کردن اجسام بسیار سنگین
- کنترل وزن و پرهیز از چاقی
- مراقبت ویژه در دوران بارداری و پس از زایمان
باورهای غلط درباره بواسیر ترومبوزه
❌ «بواسیر همیشه خودش بهبود می‌یابد و نیازی به درمان نیست.»
✅ بواسیر ساده ممکن است بهبود یابد، اما نوع ترومبوزه اغلب به درمان پزشکی نیاز دارد.
—————————————-
❌ «فقط افراد مسن دچار بواسیر می‌شوند.»
✅ این بیماری در جوانان و حتی زنان باردار هم شایع است.
—————————————-
❌ «نشستن در آب سرد همیشه بهتر از آب گرم است.»
✅ هر دو روش بسته به شرایط مؤثرند؛ معمولاً آب گرم برای آرامش عضلات و آب سرد برای کاهش تورم استفاده می‌شود.
سوالات متداول (FAQ)
۱. آیا بواسیر ترومبوزه خطرناک است؟
در بیشتر موارد خطرناک نیست، اما بسیار دردناک است و در صورت بی‌توجهی می‌تواند عوارض ایجاد کند.
۲. بهترین درمان سریع بواسیر ترومبوزه چیست؟
اگر مراجعه به پزشک در ۷۲ ساعت اول انجام شود، تخلیه لخته بهترین روش است.
۳. آیا می‌توان بواسیر ترومبوزه را در خانه درمان کرد؟
روش‌های خانگی فقط علائم را کاهش می‌دهند، درمان قطعی نیازمند بررسی پزشک است.
۴. بعد از جراحی بواسیر ترومبوزه چه مدت طول می‌کشد تا بهبود پیدا کند؟
معمولاً ۲ تا ۳ هفته، بسته به روش جراحی و مراقبت‌های بعد از عمل.
۵. آیا بواسیر ترومبوزه دوباره برمی‌گردد؟
بله، اگر سبک زندگی اصلاح نشود، احتمال عود وجود دارد.
جمع‌بندی
بواسیر ترومبوزه نوعی از بواسیر خارجی است که با تشکیل لخته خون در رگ‌های اطراف مقعد به‌وجود می‌آید. این بیماری درد شدیدی دارد اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد. درمان‌های خانگی مانند حمام سیتز و رژیم پر فیبر می‌توانند علائم را کاهش دهند، اما در موارد شدید، تخلیه لخته، جراحی یا لیزر درمانی بواسیر لازم است.
برای پیشگیری، اصلاح سبک زندگی و توجه به علائم اولیه بواسیر ضروری است. اگر با درد ناگهانی و شدید مقعدی روبه‌رو شدید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
امیدواریم این مقاله از سایت عوم جراحی برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد. در صورت داشتن هرگونه سوال، در بخش نظرات ذکر نمایید تا کارشناسان ما در اسرع وقت پاسخ دهند.
