صفر تا صد معرفی بیماری بواسیر یا هموروئید

هموروئید یا بواسیر چیست؟

به ورید های متورم و ملتهب در ناحیه مقعد یا آنوس (پایین رکتوم) که شبیه وریدهای واریسی هستند بواسیر یا هموروئید گویند.

بواسیر میتواند به صورت خارجی (در اطراف مقعد) یا داخلی (در قسمت پایین رکتوم یا راست روده) ایجاد شود.

علل ایجاد بواسیر یا هموروئید

• یبوست مزمن

میتواند سبب ایجاد اختلال در جریان خون به داخل و خارج از ناحیه و به دنبال آن جمع شدن یا بزرگ شدن عروق شود.

• اسهال مزمن
• زور زدن حین اجابت مزاج

با افزایش فشار در کانال مقعدی هموروئید را به سمت عضله اسفنکتر هل میدهد.

• نشستن طولانی مدت در توالت
• کم تحرکی
• بارداری

وزن کودک میتواند سبب ایجاد فشار در ناحیه مقعد شود.

• چاقی
• رژیم غذایی کم فیبر
• افزایش سن

با افزایش سن بافتهایی که از وریدهای راست روده و مقعد حمایت میکنند میتوانند دچار کشیدگی یا ضعف شوند.

• وراثت و ژنتیک
• بلند کردن مرتب اجسام سنگین
• داشتن رابطه مقعدی
• مصرف الکل

انواع بواسیر یا همورویید

هموروئید دارای دو نوع متفاوت خارجی و داخلی که محل تشکیل آنها دارای تفاوت میباشد و در ادامه به معرفی هر یک میپردازیم:

هموروئید یا بواسیر خارجی (External)

بواسیر خارجی در زیر پوست اطراف مقعد تشکیل می‌شود.

این نوع بسیار دردناک تر از انواع دیگر است چراکه پوست روی آن ممکن است تحریک شده و دچار فرسایش گردد.

در هموروئید خارجی گاها ممکن است که خون اطراف مقعد حمع شده و لخته یا ترومبوز ایجاد کند.

لخته معمولا حل میشود و پوست اضافی باقی بماند و این برجستگی پوستی می‌تواند ایجاد خارش یا تحریک بافتی شود.

هموروئید یا بواسیر داخلی (Internal)

بواسیر داخلی در قسمت انتهایی رکتوم ایجاد می‌شود.

هموروئید داخلی حتی وقتی که خونریزی ایجاد می‌کند معمولا درد ندارد.

مثلا ممکن است که خون قرمز روشن را روی دستمال توالت مشاهده کنید یا قطره ای خون در کاسه توالت بچکد.

در نوع داخلی گاها ممکن است که هموروئید از ناحیه مقعد فراتر رفته و باعث چندین مشکل بالقوه گردد.

چنانچه بواسیر بیرون بزند ممکن است مقادیری از مخاط و ذرات ریز مدفوع را جمع کند و در پی آن ایجاد تحریکی به نام خارش کند. پاک کردن مداوم برای کاستن خارش می تواند مشکل را تشدید کند.

علائم بواسیر یا هموروئید

علائم و نشانه ها بسته به نوع هموروئید میتواند متفاوت باشد:

علائم هموروئید خارجی

همانطور که گفته شد در زیر پوست اطراف مقعد ایجاد میشود، علائم بواسیر خارجی عبارتند از:

خارش یا سوزش و تورم در ناحیه مقعد، درد یا ناراحتی و خونریزی

علائم هموروئید داخلی

در داخل راست روده قرار دارد و معمولا قابل مشاهده نیست و احساس نمی‌شود.

ندرتا میتواند ایجاد ناراحتی کند اما گاها زور زدن یا تحریک حین دفع میتواند سبب ایجاد درد شود.

علائم بواسیر داخلی میتواند شامل خونریزی بدون درد و مشاهده مقدار کمی خون روشن در دستمال توالت یا آن باشد. 

هموروئید افتاده یا بیرون زده (بواسیری که به دهانه مقعد فشار وارد کرده) و میتواند درد ایجاد کند.

علائم هموروئید ترومبوز

چنانچه خون در هموروئید خارجی جمع شود، لخته یا ترومبوز ایجاد می‌گردد.

علائم بواسیر ترومبوزه وجود درد شدید، التهاب، تورم و یک توده سفت در نزدیک مقعد می‌باشد.

درجه بندی هموروئید یا بواسیر

بسته به میزان پیشرفت بواسیر تا 4 درجه می‌تواند داشته باشد که به شرح ذیل می‌باشد:

هموروئید درجه یک

خونریزی بدون بیرون زدگی وریدهای واریسی.

هموروئید درجه دو

خونریزی با بیرون زدگی وریدهای واریسی که خود به خود میتواند جا برود.

هموروئید درجه سه

خونریزی با بیرون زدگی وریدهای واریسی که با دستکاری جا میرود.

هموروئید درجه چهار

خونریزی با بیرون زدگی وریدهای واریسی که با دستکاری جا نمیرود.

عوارض بواسیر یا هموروئید

عوارض بواسیر ندرتا اتفاق می افتد و شامل موارد زیر است:

کم خونی (Anemia)

به ندرت پیش می آید که از دست دادن خون ناشی از هموروئید سبب کم خونی شود.

در آنمی فرد گلبول قرمز کافی برای حمل اکسیژن به سلول ها ندارد.

قطع خون رسانی یا در اصطلاح هموروئید خفه شده (Strangulated hemorrhoid)

چنانچه خونرسانی به بواسیر داخلی قطع گردد، هموروئید ممکن است مختنق شود و میتواند سبب ایجاد درد شدید شود.

لخته خونی (Blood clot)

گاهی اوقات لخته می‌تواند در یک هموروئید ترومبوز شده ایجاد شود.

اگرچه که این لخته خطرناک نیست اما می‌تواند بسیار دردناک باشد و گاها نیاز به تخلیه دارد.

تشخیص بواسیر و زمان مراجعه به پزشک

بواسیر معمولا می‌توان با یک شرح حال پزشکی ساده و معاینه فیزیکی تشخیص داده شود.

بواسیر خارجی معمولا آشکار است به ویژه اگر لخته تشکیل شده باشد.

معاینه و تشخیص می‌تواند به دو صورت معاینه دیجیتالی و یا بازرسی بصری (استفاده از دستگاه های درون بین مثل آنوسکوپ و…) باشد.

پزشک ممکن است برای بررسی وجود خون در مدفوع معاینه دیجیتالی رکتوم (به این صورت که یک انگشت دستکش دار و روغن کاری شده را وارد راست روده کرده و معاینه را انجام می‌دهد و چنانچه چیز غیر عادی وجود داشته باشد آنرا لمس میکند و متوجه آن می‌شود) انجام دهد.

بواسیر داخلی که با چشم رویت نمی‌گردد با کمک آنوسکوپ، سیگوئیدوسکوپ و کولونوسکوپ میت‌واند دیده شود.

پزشک میتواند کانال مقعد را با یک آنوسکوپ ، یک لوله پلاستیکی  کوتاه که با کمک نور وارد رکتوم می‌شود، بررسی کند.

چنانچه شواهدی از خونریزی رکتوم یا خون میکروسکوپی در رکتوم وجود داشته باشد از سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیز و در برخی موارد کولونوسکوپی جهت رد سایر علل خونریزی همچون پولیپ کولورکتال و یا سرطان می‌تواند استفاده شود.

راه های پیشگیری از بواسیر

رژیم غذایی پر فیبر و استفاده از مکمل های فیبردار

مصرف روزانه میوه، سبزیجات و غلات کامل یا چنانچه کمتر از 20 تا 30 گرم فیبر در رژیم غذایی روزانه دریافت می‌کنید استفاده از مکمله ای فیبر مثل پسیلیوم (متاموسیل) یا متیل سلولز (سیتروسل) توصیه می‌شود. 

نوشیدن مایعات زیاد

روزانه بین 6 تا 8 لیوان آب و مایعات دیگر (غیر از الکل).

زور نزدن حین اجابت مزاج

زور زدن و حبس نفس حین اجابت مزاع و عمل دفع سبب ایجاد فشار روی وریدهای قسمت تحتانی رکتوم می‌شود.

ورزش و فعالیت بدنی

کمک به جلوگیری از یبوست و کاهش فشار روی رگ به سبب طولانی نشتن یا ایستادن و کاهش وزن اضافی.

خودداری از نشستن طولانی مدت

سبب کاستن فشار روی رگ ها می‌شود.

دستشویی رفتن به محض احساس دفع

تاخیر در اجابت مزاج سبب خشک شدن مدفوع و دفع سخت تر آن می‌شود.

کنترل وزن و متعادل نگه داشتن آن

کنترل وزن و رعایت تناسب اندام علاوه بر افزایش سلامتی و تاثیر روی تمام جهات سلامتی، در پیشگیری از ایجاد هموروئید یا بواسیر نیز تاثیر دارد.

درمان بواسیر یا هموروئید

درمان بواسیر بسته به اینکه از چه نوعی باشد و تا چه حد وخیم باشد میتواند متفاوت باشد و به طور کلی در دو دسته غیر جراحی و جراحی تقسیم بندی می‌شوند که در موارد زیر به انواع روش های درمان به نقل از مقاله بواسیر و اقداماتی که باید در مورد آن انجام داد دانشگاه هاروارد می‌پردازیم :

روش های غیر جراحی درمان بواسیر

در بواسیر درجه اول و دوم کاربرد دارد:

درمان های خانگی هموروئید

با درمان هایی که در ادامه گفته می‌شود معمولا طی یک هفته درد و علائم کاسته می‌شود، چنانچه درد تسکین نیافت، یا درصورت مشاهده خونریزی و درد شدید به پزشک مراجعه کنید.

• اصلاح تغذیه و مصرف غذاهای پرفیبر

مصرف میوه، سبزیجات و غلات سبب نرم شدن مدفوع می‌گردد و حجم آنرا افزایش می‌دهد و در نتیجه آن از فشاری که حین اجابت مزاج ایجاد می‌شود جلوگیری می‌کند. فیبر را تدریجی به رژیم غذایی خود بیفزایید که دچار مشکلات گوارشی نشوید.

• حمام آب  گرم یا Sitz
  

ناحیه مقعد خود را روزانه بین 10 تا 15 دقیقه در آب گرم خیس کنید.

• استفاده از یخ یا کمپرس سرد
• استفاده از دستمال مرطوب
• نشستن روی کوسن به جای سطح سخت

کمک به کاهش تورم بواسیر و جلوگیری از ایجاد بواسیر جدید.

• استفاده از درمان های موضعی مثل دارو یا پماد

استفاده از پماد یا شیاف هموروئید جهت تسکین درد.

• مصرف مسکن های خوراکی

مثل استامینوفن، آسپرین یا ایبوپروفن جهت تسکین درد.

جهت اطلاعات بیشتر در مورد درمان های خانگی هموروئید، مقاله 10 تا از بهترین روش های درمان خانگی هموروئید یا بواسیر را مطالعه فرمایید.

دارو درمانی هموروئید

چنانچه بواسیر تنها ناراحتی ای خفیف ایجاد میکند پزشک ممکن است کرم، پماد، شیاف یا پد حاوی موادی مثل کورتیزون و لیدوکائین تجویز کند که میتوانند به طور موقت درد و خارش را تسکین دهند.

از کرم های استروئیدی (هیدروکورتیزون) بدون نسخه بیش از یک هفته استفاده نکنید مگر آنکه پزشک تجویز کرده باشد چراکه میتواند سبب نازکی پوست گردد.

روش های کم تهاجم در درمان هموروئید

برای خونریزی مداوم و یا بواسیر دردناک روش‌هایی که در ادامه گفته میشود در مطب و یا اتاق عمل به صورت سرپایی انجام میشوند و معمولا نیازی به بیهوشی ندارند:

• ترومبکتومی هموروئید خارجی

خارج کردن لخته خون دردناک (ترومبوز) در هموروئید خارجی توسط پزشک و با بی حسی موضعی میتواند درد را تسکین دهد. این روش زمانی قابل اجراست که نهایت 72 ساعت از ایجاد لخته انجام بشود.

• بستن نوار لاستیکی یا رابر بند (Rubber band ligation)

قرار دادن یک یا دو حلقه لاستیکی کوچک در اطراف پایه بواسیر داخلی که سبب قطع گردش خون در ناحیه میشود.

در عرض یک هفته هموروئید نکروز (بافت مرده) شده و می افتد. این رویکرد درمانی دردناک بوده و بین 2 تا 4 روز بعد از آن احتمال خونریزی وجود دارد.

• تزریق یا اسکلروتراپی (Sclerotherapy)

تزریق یک محلول شیمیایی به بافت هموروئید جهت کوچکتر کردن سایز آن

• انعقاد (Coagulation) با استفاده از لیزر (Laser) یا دو قطبی (Bipolar) و یا اشعه مادون قرمز (Infrared)

تکنیک های انعقاد باعث سفت و چروک شدن بواسیرهای داخلی خونریزی دهنده میشوند.

این روش ها عوارض جانبی کمی داشته و معمولا ناراحتی کمی ایجاد میکنند.

روش های جراحی برای درمان بواسیر

چنانچه درمان های قبلی موفق عمل نکرده باشند و یا سایز هموروئید بزرگ باشد ناگزیر عمل جراحی برای بیمار انجام میشود:

برداشتن هموروئید یا هموروئیدکتومی (Hemorrhoidectomy)

برداشت جراحی وریدهای واریسی و مخاط بیرون زده کانال مقعد و رکتوم.

این روش کامل ترین و موثرترین راه درمانی بواسیر شدید یا عود کننده است.

جراحی با بی حسی موضعی همراه با آارم بخش، بی حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود.

از عوارض هموروئیدکتومی میتوان به احتباس ادراری (مشکل در تخلیه مثانه) اشاره کرد که میتواند منجر به عفونت ادراری شود و عمدتا پس از بی حسی نخاعی اتفاق می افتد.

درد کم در اکثر افراد پس از عمل مشاهده شده و با دارو و یا خیساندن در حمام گرم تسکین میابد.

منگنه هموروئید (Hemorrhoid stapling) یا هموروئیدوپکسی منگنه (Stapled hemorrhoidopexy)

در این روش جریان خون به بافتهای هموروئیدی مسدود میشود.

و معمولا برای بواسیر داخلی انجام میشود. منگنه معمولا درد کمتری نسبت به هموروئیدکتومی دارد و دوران نقاهت آن نیز کمتر است.

با این حال خطر بیشتری برای عود و افتادگی رکتوم دارد و در آن بخشی از رکتوم بیرون زده است. عوارض این عمل میتواند شامل خونریزی، احتباس ادرار، درد و ندرتا سپسیس یا عفونت خونی تهدید کننده باشد.

بررسی یک نمودار در مورد شیوع هموروئید

در یک مطالعه صورت گرفته از بین 403 شرکت کننده، 53 نفر (13 درصد) به هموروئید یا بواسیر مبتلا بودند که در نمودار زیر، درجه هموروئید و جنسیت بیماران را به تفکیک مشاهده می‌کنید.

نتیجه گیری

همانطور که در این مقاله اشاره شد، هموروئید یا بواسیر به سیاهرگ های متورم و ملتهب در ناحیه مقعد گفته می‌شود که می‌تواند از نوع داخلی باشد یا خارجی.

این بیماری در بعضی موارد قابل پیشگیری است و با رعایت نکاتی مانند رعایت رژیم غذایی پر فیبر، ورزش و تناسب اندام می‌توان احتمال ایجاد هموروئید را کاهش داد.

در صورت ابتلا به هموروئید و متوجه شدن علائمی مانند خارش، سوزش، خونریزی و … در ناحیه مقعد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و در صورت نیاز درمان های ابتدایی یا پیشرفته را آغاز کنید و بهتر است بدانید که هرچه زود تر و در ابتدای ابتلا شد، این بیماری را درمان کنید، نتیجه‌ی درمانی به مراتب بهتر را تجربه خواهید کرد.

اکثر افراد به علت شرم و خجالت نابجا و غیر منطقی، سلامتی خود را با خطر روبرو می‌کنند و همچنین درد زیادی نیز تحمل می‌کنند؛ پس بهتر است برای درمان این بیماری، شرم و خجالت را از خود دور نمایید و حتما با پزشک مشورت نمایید.

این بیماری در درجه های یک و دو قابل درمان با روش های خانگی می‌باشد ولی درجه های سه و چهار نیازمند درمان های تخصصی از جمله لیزر درمانی هموروئید، جراحی های سنتی، جراحی به وسیله لیگاشور و … است.

شما عزیزان می‌توانید از طریق دیدگاه های این صفحه سوالات خود را با ما در میان گذاشته و با ما جهت مشاوره درمان هموروئید در ارتباط باشید.

همچنین در کلینیک آنلاین علوم جراحی نوبت ویزیت پزشک جهت خدمات لیزر هموروئید نیز ارائه می‌شود که شما عزیزان می‌توانید با دریافت نوبت، از خدمات لیزر درمانی هموروئید در کلینیک های معتبر بهره مند شوید.